دیابت بی مزه چیست؟
دیابت بی مزه، یا همان دیابت اینسیپیدوس (Diabetes insipidus)، یکی از اختلالات نادر است که با افزایش دفع ادرار و احساس تشنگی مداوم همراه است. افراد مبتلا به این بیماری اغلب با تشنگی شدید (پلی‌دیپسیا) و تکرر ادرار، حتی در طول شب، مواجه می‌شوند. در موارد حادتر، ممکن است دفع ادرار روزانه تا ۲۰ لیتر نیز افزایش یابد.
علت اصلی این بیماری، کمبود هورمون وازوپرسین است که نقش مهمی در تنظیم میزان ادرار دارد. نامگذاری این بیماری به دیابت بی مزه یا قند بی مزه به این دلیل است که برخلاف دیابت شیرین که ادرار حاوی قند است، ادرار در این بیماری فاقد قند و بی‌مزه می‌باشد. این اختلال می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد و نیازمند مدیریت و درمان مناسب است و ما در کافه عطار در این مقاله به موضوع دیابت بی مزه می پردازیم.
دیابت خاموش چیست؟
دیابت خاموش اصطلاحی است که به وجود نشانه‌های پنهانی و غیرقابل تشخیص دیابت اشاره دارد، که بسیاری از افراد در مراحل پیش‌دیابت و حتی دیابت ممکن است متوجه آن نشوند. این بیماری روی فرآیند تامین گلوکز خون تأثیر منفی می‌گذارد.
دیابت سه نوع اصلی دارد. دیابت نوع یک که به آن دیابت نوجوانی، دیابت کودکی یا دیابت وابسته به انسولین نیز می‌گویند، یک بیماری خودایمنی است که در متابولیسم بدن اختلال ایجاد می‌کند و مانع ورود قند خون به سلول‌ها می‌شود. نتیجه این است که گلوکز در رگ‌ها انباشته شده و سطح قند خون افزایش می‌یابد.
دیابت بی مزه چیست؟
دیابت بی مزه، قند بی مزه یا دیابت اینسیپیدوس (DI) نوعی بیماری نادر غدد است که ناشی از اختلال در عملکرد کلیه‌ها می‌باشد. در این بیماری، کلیه‌ها دیگر توانایی نگهداشت آب را ندارند و این امر منجر به تشنگی شدید و تکرر ادرار رقیق و بدون بو در فرد می‌شود. بر اساس گزارش «healthline»، یک فرد بالغ سالم به طور معمول بین ۹۴۶ میلی‌لیتر تا ۲.۸۴ لیتر در روز ادرار می‌کند، در حالی که افراد مبتلا به دیابت بی مزه ممکن است تا ۱۸.۹ لیتر در روز ادرار داشته باشند. این بیماری دارای انواع مختلفی است و خوشبختانه می‌توان آن را درمان کرد.
دلایل نام گذاری قند بی مزه چیست؟
دیابت بی مزه به معنای دفع حجم زیادی از ادرار بی‌مزه، بی‌طعم و بدون قند است. این بیماری نادر است، اما بسیاری از بیماران مبتلا به اختلالات هیپوفیز نیز از این نوع دیابت رنج می‌برند. اصطلاح قند بی مزه از دوران قدیم به کار گرفته می‌شد تا این بیماری را از دیابت «ملیتوس» یا «شیرین» که در آن ادرار به دلیل محتوای قند بالا شیرین است، متمایز کند. دیابت شیرین بسیار شایع است و تعداد مبتلایان به آن در سراسر جهان و ایران سال به سال افزایش می‌یابد.
اینسیپیدوس و ملیتوس نام‌های قدیمی هستند که در ابتدا و پیش از فهم عمیق علل زمینه‌ای انواع دیابت ابداع شده‌اند. کلمه “دیابت” از زبان یونانی گرفته شده و به معنای تولید زیاد ادرار است، که در هر دو نوع دیابت شیرین و قند بی مزه در صورت کنترل نشدن، رخ می‌دهد. در گذشته، افرادی که تکرر ادرار داشتند به عنوان بیماران دیابتی احتمالی شناخته می‌شدند. آن‌هایی که ادرارشان دارای قند بالا بود را به عنوان دیابت شیرین یا ملیتوس و آن‌هایی که ادرارشان فاقد قند بود را به عنوان دیابت بی مزه دسته‌بندی می‌کردند. در ادامه، با این نوع دیابت بیشتر آشنا خواهید شد.
محصولات متنوع درمان دیابت
میزان قند خون در دیابت بی مزه چقدر است؟
در قند بی مزه، برخلاف دیابت شیرین که در آن میزان قند خون یا گلوکز بالاست، سطح گلوکز خون در حد نرمال باقی می‌ماند. در دیابت شیرین، کلیه‌ها گلوکز اضافی را از طریق ادرار دفع می‌کنند، اما در دیابت بی مزه، مشکل در عملکرد کلیه‌ها باعث می‌شود که توانایی نگهداشت آب کاهش یابد و حجم زیادی از ادرار تولید شود. این بیماری با سایر انواع دیابت و سطح قند خون ارتباطی ندارد، بلکه ناشی از اختلال در سیستم غدد و کمبود هورمون وازوپرسین است.
قند بی مزه در حقیقت یک اختلال در سیستم غدد محسوب می‌شود که منجر به کاهش ترشح یا عدم وجود هورمون وازوپرسین می‌شود. نتیجه این اختلال، ناتوانی کلیه‌ها در انجام وظیفه صحیح و افزایش قابل توجه حجم ادرار است.
آیا دیابت بی مزه خطرناک است؟
دیابت بی مزه خطرناک نیست اما به مروز زمان نباید تکرار شود و حتما باید زیر نظر متخصص و پزشک پیگیری شود تا دچار استفاده از انسولین نشوید.
نحوه ایجاد دیابت بی مزه
قند بی مزه زمانی رخ می‌دهد که یکی از اجزای سیستم تنظیم‌کننده مایعات در بدن دچار اختلال شود. این بیماری ارتباط نزدیکی با کمبود هورمون ضد ادرار (antidiuretic hormone) که به وازوپرسین (vasopressin) معروف است، دارد. این هورمون نقش مهمی در تنظیم نگهداری آب در کلیه‌ها ایفا می‌کند.
حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد از وزن بدن یک فرد بالغ و ۷۵ درصد از وزن بدن نوزادان را آب تشکیل می‌دهد. حفظ و نگهداری میزان آب کافی برای بدن اهمیت زیادی دارد و نقش کلیدی در سلامت عمومی بدن دارد. مصرف آب و غذا در طول روز به تامین مایعات بدن کمک می‌کند و از طریق ادرار، تنفس و تعریق مایعات از بدن دفع می‌شوند.
انواع دیابت بی مزه
همانطور که بیان شد، قند بی مزه یک بیماری نادر است که زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌ها قادر به ذخیره آب نباشند. این وضعیت باعث تشنگی شدید و تکرر ادرار رقیق، بی‌مزه و بی‌بو می‌شود. یک فرد بالغ سالم به طور معمول روزانه بین ۱ تا ۳ لیتر ادرار می‌کند، اما افراد مبتلا به دیابت بی مزه ممکن است روزانه تا ۲۰ لیتر ادرار دفع کنند. انواع مختلفی از دیابت بی مزه وجود دارد که اغلب می‌توان آنها را با موفقیت درمان کرد.
- قند بی مزه مرکزی
- قند بی مزه نفروژنیک
- قند بی مزه دیپسوژنیک
- قند بی مزه بارداری
دیابت بی مزه مرکزی در اثر آسیب به غده هیپوفیز و همچنین هیپوتالاموس ایجاد خواهد شد و شایع‌ترین نوع این بیماری بهشمار میآید. این آسیب باعث می‌شود که هورمون ضد ادراری به‌طور معمول تولید، ذخیره یا آزاد نشود. بدون این هورمون، مقدار زیادی مایع از طریق ادرار دفع می‌شود. دلایل شایع دیابت بی مزه مرکزی شامل ضربه به سر، شرایطی که باعث تورم مغز می‌شوند، تومورهای مغزی، جراحی‌هایی که غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس را تحت تأثیر قرار می‌دهند، عدم خون‌رسانی به غده هیپوفیز و شرایط ژنتیکی نادر هستند.
قند بی مزه نفروژنیک می‌تواند ژنتیکی یا اکتسابی باشد. برخی جهش‌های ژنتیکی می‌توانند به کلیه‌ها آسیب برسانند و باعث شوند که کلیه‌ها نتوانند به هورمون ضد ادراری پاسخ دهند. سایر علل احتمالی شامل داروهایی مانند لیتیوم یا تتراسایکلین، انسداد مجاری ادراری، عدم تعادل الکترولیت‌ها مثل کلسیم بیش‌ازحد یا کمبود پتاسیم و بیماری مزمن کلیه در موارد نادر هستند.
قند بی مزه دیپسوژنیک به اختلالی در مکانیسم تشنگی در هیپوتالاموس اشاره دارد که باعث می‌شود فرد به طور مفرطی مایعات بخورد، در نتیجه، مقدار زیادی ادرار رقیق تولید می‌شود. پلی‌دیپسی اولیه ممکن است در اثر آسیب به مکانیسم تنظیم تشنگی در هیپوتالاموس ایجاد شود. این بیماری همچنین با بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی مرتبط است. درمان با هورمون ضد ادراری در بیماران مبتلا به دیابت بی مزه دیپسوژنیک به دلیل ترس از ایجاد مسمومیت با آب منع مصرف دارد. همچنین، این باور که تمامی بیماران مبتلا به قند بی مزه دیپسوژنیک دارای اختلال روانی هستند، کاملا اشتباه است.
دیابت یا قند بی مزه بارداری تنها در دوران بارداری رخ می‌دهد و زمانی اتفاق می‌افتد که آنزیمی ساخته شده توسط جفت، هورمون ضد ادراری مادر را از بین می‌برد. جفت نقش مهمی در تبادل مواد مغذی و مواد زائد بین جنین و مادر دارد. دیابت بارداری از نوع بی‌مزه زمانی رخ می‌دهد که افزایش سطح پروستاگلاندین (یک ماده شیمیایی هورمون‌مانند)، حساسیت کلیه‌ها به هورمون ضد ادراری را کاهش دهد.
علائم دیابت بی مزه (DI) شامل موارد گسترده‌ای است که به شرح زیر می‌باشد:
- تشنگی شدید
- دفع ادرار بیش از ۳ لیتر در روز
- شب‌ادراری
- ادرار رنگ‌پریده و بی‌بو
- پایین بودن سطح قند در ادرار
- تمایل به مصرف نوشیدنی‌های سرد
- کم‌آبی بدن
- ضعف
- دردهای عضلانی
- دل‌درد
در صورت بروز کم‌آبی بدن، ممکن است علائم زیر نیز مشاهده شود:
- تشنگی شدید: نوشیدن بیش از ۱ گالن مایع در روز
- خستگی
- احساس سستی
- سرگیجه
- گیجی
- حالت تهوع
- از دست دادن هوشیاری
بسیاری از این علائم در افراد جوان‌تر نیز دیده می‌شود. در نوزادان باید به موارد زیر توجه داشت:
- رشد کند
- تغذیه ضعیف
- کاهش وزن ناگهانی
- تب
- استفراغ
در کودکان علائم شامل موارد زیر است:
- نوشیدن آب زیاد
- ادرار کردن به طور مکرر
- شب‌ادراری یا بیدار شدن از خواب برای ادرار کردن
- کم‌آبی بدن
- انرژی کم
علائم دیابت خاموش چیست؟
دیابت یک بیماری مزمن است که می‌تواند بدون بروز علائم آشکار، به تدریج پیشرفت کند. این علائم ممکن است بسیار ناچیز باشند و به راحتی نادیده گرفته شوند، اما شناخت آنها می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر کمک کند.
- تکرر ادرار: افراد مبتلا به دیابت ممکن است بیش از حد معمول ادرار کنند.
- تشنگی بیش از حد و غیرعادی: افزایش نیاز به نوشیدن آب و احساس تشنگی مداوم از نشانه‌های دیابت است.
- گرسنگی بیش از حد و غیر معمول: احساس گرسنگی مکرر و غیرمعمول ممکن است به دلیل ناتوانی بدن در استفاده مؤثر از گلوکز باشد.
- کاهش وزن و لاغری بیش از حد: کاهش وزن ناگهانی و بدون دلیل مشخص می‌تواند نشانه دیابت باشد.
- حالات روحی بد: نوسانات خلقی و افسردگی ممکن است با دیابت مرتبط باشد.
- خستگی دائم: احساس خستگی مداوم و بی‌انرژی بودن یکی از علائم شایع دیابت است.
- بی‌حسی و خواب رفتگی دست و پا: اختلالات عصبی ناشی از دیابت می‌تواند به بی‌حسی و خواب رفتگی دست و پا منجر شود.
- عفونت ادراری: افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض عفونت‌های ادراری قرار دارند.
در تهران، یکی از مراکز برجسته برای درمان دیابت و قند بی مزه، بیمارستان‌های معتبری مانند بیمارستان‌های رومیزیان، شریعتی و امام خمینی هستند که با استفاده از تجهیزات پیشرفته و تیم‌های پزشکی مجرب، خدمات درمانی و مدیریتی عالی به بیماران دیابتی ارائه می‌دهند. علاوه بر این، کلینیک‌های خصوصی نیز با تخصص‌های مختلف از جمله دیابت، اندوکرینولوژی و دیابت کودکان، خدمات به بیماران دیابتی ارائه می‌دهند، همراه با امکانات آزمایشگاهی و تصویربرداری برای تشخیص دقیق‌تر بیماری. برای اطلاعات بیشتر و نوبت‌دهی، می‌توانید با این مراکز تماس بگیرید یا از طریق وب‌سایت‌های آنها اقدام به نوبت‌دهی کنید.
عضویت در انجمن دیابت تهران فرصتی است برای همکاری و مشارکت در فعالیت‌های پیشگیری، درمان و آموزشی مرتبط با دیابت در این شهر. انجمن دیابت تهران به عنوان یک سازمان معتبر و تخصصی، با هدف افزایش آگاهی عمومی، برگزاری سمینارها، کارگاه‌های آموزشی و ارائه خدمات مشاوره به بیماران دیابتی و خانواده‌های آنها فعالیت می‌کند. این انجمن تلاش می‌کند تا با تأمین اطلاعات به روز و استفاده از تکنولوژی‌های نوین، به بهبود کیفیت زندگی بیماران دیابتی کمک کند و در عین حال، بر آگاهی عمومی و پیشگیری از بروز دیابت تأکید دارد.
با عضویت در انجمن دیابت تهران، شما می‌توانید به منابع آموزشی متنوع دسترسی داشته باشید، در فعالیت‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی شرکت کنید، از خدمات و مشاوره‌های متخصصان این حوزه بهره‌مند شوید و به بهبود مدیریت و کنترل دیابت خود و خانواده‌تان کمک کنید.
قند بی مزه یک وضعیت نادر است که به علت نقص یا مشکلات در سیستم هورمونی بدن ایجاد می‌شود. این بیماری باعث افزایش شدید تشنگی و ایجاد ادرار می‌شود، به‌طوری که افراد مبتلا ممکن است روزانه مقدار زیادی ادرار دفع کنند. دیابت بی مزه در انواع مختلفی مانند مرکزی، نفروژنیک، دیپسوژنیک و بارداری رخ می‌دهد، هر کدام با آسیب به بخش‌های مختلفی از سیستم هورمونی یا سایر عوامل مرتبط با وضعیت مانند جراحی‌ها یا داروها مرتبط هستند.
درمان دیابت بی مزه بستگی به نوع آن دارد و ممکن است شامل مدیریت دارویی، تنظیم تغذیه و در برخی موارد، درمان جراحی باشد.
۱. دیابت بی مزه چیست؟ دیابت بی مزه یک وضعیت نادر است که به علت نقص یا مشکلات در سیستم هورمونی بدن ایجاد می‌شود. این بیماری باعث افزایش شدید تشنگی و ادرارزایی می‌شود.
۲. اختلاف دیابت بی مزه با دیابت معمولی چیست؟ دیابت بی مزه در واقع یک وضعیت نادر و خاص است که در آن تنها علایم ادرارزایی شدید و تشنگی غیرطبیعی دیده می‌شود، در حالی که دیابت معمولی علاوه بر این علایم، علائم دیگری مانند افزایش قند خون و مشکلات عصبی، کلیه‌ای و قلبی نیز دارد.
۳. چه علائمی ممکن است در قند بی مزه دیده شود؟ افراد مبتلا به دیابت بی مزه ممکن است با تشنگی شدید، ادرارزایی بیش از حد، خستگی، عدم توانایی برای نگه داشتن مایعات در بدن و نیاز به مصرف نوشیدنی‌های سرد، روبرو شوند.
۴. چه عواملی می‌توانند باعث بروز قند بی مزه شوند؟ علل دیابت بی مزه می‌تواند شامل آسیب به سیستم هورمونی مرتبط با مغز و هیپوفیز، مصرف برخی داروها مانند لیتیوم، وضعیت‌های نادر ژنتیکی یا شرایط خاصی مانند بارداری باشند.
۵. چگونه دیابت بی مزه درمان می‌شود؟ درمان قند بی مزه بستگی به نوع آن دارد، اما ممکن است شامل مدیریت دارویی، تنظیم تغذیه، و در برخی موارد، درمان جراحی باشد که به تشخیص و مدیریت دقیق‌تر وضعیت بیماری کمک می‌کند.